ژئودتیکا | Geodetica مجموعه ای برای مهندسان نقشه بردار
info(at)geodetica.ir
به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، نویسنده کتاب مدیریت بحران سیل و سامانههای اطلاعات مکانی GIS با اشاره به مقالات پژوهشی و کتاب‌هایی که در این زمینه از سال 89 تا کنون داشته است؛ گفت: بر اساس پژوهشی که در سال 81 انجام شده و به طبقه بندی بلایای طبیعی و غیرطبیعی بر مبنای اهمیت و تبعاتی که دارند، پرداخته است؛ «سیل» مهم‌ترین رویدادی است که می‌تواند خسارات قابل توجهی به کشور وارد کند. جالب توجه است که این پژوهش در سالی انجام شده که کشور با خشکسالی مواجه بوده و آنچه که تحت عنوان تغییر اقلیم یا رویدادهای که منشا آنها کاملا شناخته‌شده نیست، هنوز اتفاق نیفتاده بودند.
وی در ادامه به سه دسته کلی از مسائل مبتلابه سیل اشاره کرد؛ از جمله «عوامل جوی» که به لحاظ تکنولوژیک، مدل سازی و نقشی که در برنامه‌ریزی‌های کشور دارد، حائز اهمیت است. دوم «عوامل فیزیکی» همچون کاربری اراضی، تغییرات اعمال شده بر روی سطح زمین، نفوذپذیری خاک، مسائل مربوط به توپوگرافی سطح زمین، شیب زمین، پوشش گیاهی و .... دسته سوم «عوامل انسان‌ساخت» هستند؛ یعنی نقشی که بشر در احداث سدها، پل‌ها، مناطق مسکونی، شهرها، صنایع و سایر فعالیت‌ها در عرصه سطح زمین دارد.
مشاور رئیس سازمان نقشه برداری کشور در واکنش به سخنرانی آقایان بنیحبیب و معتق اساتید برجسته دانشگاه تهران و GFZ آلمان که در سخنرانیهای خود در این نشست به انتقاد از سدسازی در ایران پرداختند؛ گفت: در پاسخ به اینکه "یک سد خوب است یا بد ست؟" راه و روش مشخصی وجود دارد؛ یک نفر به تنهایی نمی‌تواند بگوید که این سد خوب است یا بد است. با ارزیابی اثرات زیست‌محیطی پروژه‌ها یا EIA باید در این زمینه اظهار نظر کرد. سازمان محیط‌زیست و سازمان برنامه و بودجه با اختیارات قانونی خود می‌توانند در مورد احداث یا عدم احداث یک پروژه از لحاظ اثراتی که بر محیط زیست، بروز بلایا، و .... دارد؛ اعلام موضع کنند. باید همه ابعاد یک کار سنجیده شود و بعدا اقدام به انجام آن شود.
قراگزلو در ادامه سخنان خود به موضوع «آمایش سرزمین» به عنوان یک طرح بسیار کلیدی و مهم در توسعه کشور اشاره کرد که تقریبا در تمام کشورهای پیشرفته‌ی دنیا، همچون آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا، تمامی مسائل مربوط به سوانح و حوادث طبیعی در آن دیده شده است و در مطالعات آمایش به آن توجه می‌شود. مثلا ظرفیت‌های محیط زیست، تاب‌آوری یک محیط تاثیرات متقابل اقتصادی و محیط زیست و .... در آن بررسی و سپس مدل‌سازی می‌شود. در نهایت اگر طرحی در مواقع بروز بحران، توان مقاومت داشته باشد، اجازه احداثش را می‌دهند؛ در غیر این صورت اجازه احداث آن طرح داده نمی‌شود.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت رجوع به داده‌های مکانی در برنامه‌ریزی‌های کشور، ادامه داد: مادامیکه زیرساخت داده مکانی ملی در کشور به‌طور اساسی حل نشود و جدی گرفته نشود؛ بگونهای که یک سازمان مسئول در کشور پاسخگوی آن باشد؛ باز هم شاهد خساراتی خواهیم بود که به جان و مال مردم و ارکان زیرساخت کشور وارد می‌شود. همه اینها به خاطر بی توجهی به برنامه‌ریزی در کشور است.
وی با اشاره به نقش سازمان‌های مرجع در کشور همچون سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان هواشناسی و.... افزود: به‌طور جدی باید مشخص شود که این سازمان‌ها چه وظیفه‌ای در مدیریت بحران و طرح آمایش سرزمین دارند ومتخصصین داخلی این سازمان‌ها راه‌حل‌هایی را برای جبران خسارات احتمالی ناشی از بلایا بیابند.
قراگزلو با اشاره به سخنرانی دکتر معتق در این نشست که به پردازش‌های آنلاین تصاویر ماهوارهای و .. اشاره داشت، خاطرنشن کرد: در عصر حاضر دیگر دیده‌بانی آفلاین معنایی ندارد؛ باید سازمان‌های زیربنایی به این سیستم‌ها و داده‌های به‌روز دسترسی داشته باشند.
وی یادآورشد که فرایند برنام‌ریزی و توسعه در کشور، باید با در نظر داشتن ملاحظات مرتبط با توسعه پایدار باشد و بر اساس آن مدل سازی شود. این برنامه ریزی و مدل سازی بی تردید متکی به نقشه خواهد بود. اما اینکه هنوز به این موضوع و به سازمانی مثل سازمان نقشه‌برداری کشور اهمیت کافی داده نمی شود، جای تامل دارد. به دلیل همین بی توجهیهاست که در کشور ما مثلا تصمیم میگیرند در بهمن‌شیر سد بسازند؛ بدون آنکه به نقشه و داده‌های مکانی آن منطقه توجه کنند و نتیجه‌اش هم همین اتفاقاتی است که افتاده. اما اگر ما بر اساس روالی منطقی، اول بر پایه طرح آمایش سرزمین در کشور تمام منابع فیزیکی، اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و همه ظرفیت‌های کشور سنجیده شود و نقشههای مبتنی بر این اطلاعات استفاده شود؛ چننی نخواهد شد.
مشاور رئیس سازمان نقشه برداری کشور بر ایجاد پایگاه‌های داده مکانی ملی تاکید کرد و گفت: مجموعه برنامه‌ریزی‌های باید با اتکا به این داده ها و تحلیل آنها باشد. قبل از هر تصمیمی برای توسعه کشور باید از شرایط و تاب‌آوری محیط زیست، ظرفیت‌های اکولوژیکی و اقتصادی و ...مطلع باشیم و بعد بر مبنای آنها تصمیم بگیریم که آیا سدی را بسازیم یا نسازیم و در صورتی که خواستیم سد بسازیم محل دقیقش کجا باشد و در صورت ساخت، اثرات آن بر روی تخریب محیط‌زیست چیست. تا زمانی که چنین پایگاه داده‌ای را نتوانیم برای کشور بسازیم، همین روند را خواهیم داشت.
وی با تاکید بر اینکه در مدیریت بحران سیل و مقابله با این بحران بایستیم، نیاز به داده‌های مکانی و به‌روز رسانی این دادهها داریم، گفت: حتی با اشاتفاده از این داده ها، در هزینه‌های مدیریت بحران هم صرفه جویی خواهد شد.
این استاد دانشگاه با نمایش نموداری ادامه داد: فعالیت‌های انسانی باعث تغییر محیط‌زیست و تغییر اقلیم در سطح جهانی می‌شوند. تکنولوژی‌های داده‌های مکانی تغییرات را مانیتور می‌کنند. با استفاده از GIS یا SDI امکان تشکیل پایگاه‌های‌داده و تحلیل‌های مکانی را داریم.
منبع: سازمان نقشه برداری